CAN AZERBAYCAN

Tarih : 2016-04-11 / Kategori : Kültür & Sanat

CAN AZERBAYCAN

Azerbaycan yüreğimde bir şahdamardır
Ben Yakup gibiyim uzun yıllardır
Onda Yusuf’umun kokusu vardır,
Ve hasreti, gönlümde, büyük Türkistan kadardır
Ayettir kitabımda, bayrağımda rüzgârdır
Azerbaycan yüreğimde bir şah damardır.

 

Sovyetler Birliği döneminde, demir perde, Azerbaycan ve Türkiye arasına 
aşılmaz bir set çekse de; dini, dili, milleti bir olan, tarihi bağlarla birbirine bağlanan iki 
kardeş ülke İnsanının kalplerine kilit vuramamıştır.
Azerbaycan Rusya egemenliği altında olduğu halde Türkiye, dört bir yanından 
saran düşmanlara karşı verdiği mücadele yıllarında Azerbaycanlılar arasında gizlice  yardım kampanyası başlatılmış varlarını, yoklarını esirgemeden toplayarak Bakü Türk 
Konsolosuna vermişlerdir. Zamanın Bakülü zenginlerinden Tağıoğlu Hacı Zeynel Abidin 500 bin altın bağışlayarak rekor kırmıştı. Diğer zenginler de 100 binden aşağı 
olmamak üzere yardım yaparken Bakülü kadınlar da boş durmamışlardı. Tağıoğlu 
Hacı Zeynel Abidin, Şemşi Esedullah Bey ile Topçubaşı Ali Merdan beylerin eşlerinin 
önderlik ettiği kampanyada Türk kadınları altın, gümüş ve elmas takılarını yardım için bağışlarken, Türkler bu savaştan kurtuluncaya kadar Bakü’de tıraş olmama, tiyatroya 
gitmeme ve müzik dinlememe kararı almışlardı.
Bakü Türk konsolosuna yardım verenlerden yoksul ve yaşlı bir kadın çok 
dikkat çekiciydi. Hasta ve yoksul olan bu kadın geçimini dilenerek sağlıyordu. Türk 
Konsolosu Ali Kemal Bey’e Cuma günü topladığı paraları verirken; en karlı günüm 
Cuma günleridir. Türkler bu badireyi atlatıncaya kadar her Cuma topladığım paraları 
size getireceğim demişti.
    İlk bağımsız Azerbaycan Devletinin İçişleri bakanı Behbud Han Cevanşir, Bakü İslam Cemiyet-i Hayriyesi ve Maliye Bakanı Abdülvasi Bey’in teşebbüsleriyle 
1920 yılının Mart ayından itibaren toplanan 3. 000 İngiliz Lirasına karşılık gelen 3. 000 000 ruble Birinci Bakü İstikraz Bankası’na yatırılmıştır. 
Azerbaycan SSCB Devlet Adamı Neriman Nerimanov (Mayıs 1920 – 2 Mayıs 
1921 arası Dış İşleri Bakanı) İngilizler tarafından tutuklanarak Malta’ya sürülmüş 
bulunan İttihat ve Terakki Partisi elemanlarının ve geçmiş hükümetin memurlarının 
kurtarılması için çalışmalara başladı. İngiliz Hükümeti’ne, Bakü’de bulunan İngilizler 
ile Malta’da tutulan Türklerin değiştirilmesi teklifinde bulundu. İngiliz Hükümeti, 
Nerimanov’un bu teklifini kabul etmedi.
Buna karşılık da, Azerbaycan, Bakü’de bulunan İngiliz esirleri iade 
etmeyeceğini bildirmiştir. Mustafa Kemal Paşa ve İzmir milletvekili Mahmut Esat Bey, 
Azerbaycan’ın, Malta’daki Türk esirler özgürlüklerine kavuşmadıkça, kendisinin de 
İngiliz esirlerini iade etmeyeceğini açıklaması büyük bir övgü ve takdirle 
karşılamışlardır. Mustafa Kemal, 23 Nisan 1920 tarihinde, konuyla ilgili olarak 
Başbakanlığa şöyle yazmış ve gereğini istemiştir:
Anadolu Türklerinin geçirdiği sıkıntılı döneme kayıtsız kalmayarak, Türkiye 
halkı ile ilgili haberlere sütunlarında sık sık yer veren, Bakü’de Latin harfleri ile yayın 
yapan “Yeni Yol” gazetesi, Azerbaycan halkına yaptığı bir çağrıda şöyle yazıyordu:
“Mustafa Kemal’in askerlerinin tek başlarına mücadele ettiği bir dönemde 
Anadolu’da ki Türk kardeşlerimize yardım etmeli, iaşe toplamalı ve gerekirse gidip 
orada canımızı feda etmeliyiz…”
Bunlardan ayrı olarak, 1921 yılı içinde Türk ordusunun art arda kazandığı 
Birinci ve İkinci İnönü Savaşları, Azerbaycan’da büyük bir coşkuya sebep oldu. 
Nerimanov’un özel emriyle Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Mirze Davut 
Hüseyinov bu münasebetle TBMM Başkanlığına çektiği telgrafta “emperyalizme karsı kazandığı büyük zaferden dolayı, kardeş Türk halkını, TBMM’sini ve onun Reisi 
Mustafa Kemal Pasa’yı, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti adına kutluyor ve tebrik ediyoruz.” dedikten sonra, Azerbaycan halkının bu zaferin şerefine, 30 vagon petrol, 2 vagon benzin, 8 vagon gaz yağı gönderdiğini bildiriyordu. 
    Aynı yılın Mayıs ayında Azerbaycan devleti, hiçbir talebi olmadığı halde TBMM hükümetine 62 sistern petrol gönderdi ve aynı Mayıs ay içinde Azerbaycan Dışişleri 
Komiseri M.D. Hüseyinov, Türkiye’ye gönderdiği bir telgrafta, “Bundan sonra 
Azerbaycan Hükümeti kardeş Türk halkına yürüttüğü bağımsızlık savaşı müddetince 
Türkiye’nin bağımsızlık mücadelesinde hayatlarını kaybetmiş askerlerin yetim 
çocukların barınacağı sığınaklar (yetimhane) için her ay 62 vagon petrol ve 3 vagon 
gaz yağı göndermeyi taahhüt ediyor.” diye yazıyordu. Azerbaycan Nerimanov’un 
başkanlığı döneminde bu taahhüdüne sonuna kadar sadık kalmıştır. Bu taahhüdün 
dışında 1922 yılında Batum yolu ile Azerbaycan dokuz bin tondan fazla kerosin ve 
350 ton benzin gönderdi.
Yukarıda değinmeye çalıştığımız Azerbaycan’ın Türkiye’ye maddi ve manevi 
yardım ve destekleri milli mücadele zarfında devam etmiştir. Fakat bazı noktalarda da 
dile getirdiğimiz gibi, Azerbaycan-Türkiye ilişkileri devletlerarası çıkar ilişkilerinin çok 
üstündeydi
Nerimanov, Türkiye’ye 1921 Yılında  500 kilo altını  Ankara’ya ulaştırıldı. 
TBMM Hükümeti bu altının 200 kilosunu devlet bütçesine ayırdı.  Geriye kalanı ise, 
silah ve mühimmat alımı için kullanıldı. Daha sonra Buhara Cumhuriyetinden yardımı 
olarak gönderilen altınlar Rusya kanalıyla Nerimanov tarafından Ankara’ya gönderildi.
Nerimanov, 23 Mart 1921 tarihinde, Atatürk’e yazdığı cevap mektubunda, 
birbiri ardınca kazanılan savaşlar ile Türk halkının emperyalizmden kurtulma 
günlerinin yaklaştığını, bu yüzden bu başarıları kazanan TBMM Hükümetini, onun 
başkanını ve kahraman Türk ordusunu kutladığını bildirdikten sonra, “Paşam, Türk Milletinde bir anane vardır; kardeş kardeşe borç vermez, kardeş, her durumda 
kardeşinin elinden tutar. Biz kardeşiz, her zaman elinizden tutacağız, her zaman ve 
her şartta birbirimizin elinden tutacağız ve tutmaya devam edeceğiz bugün yaptığımız 
bir kardeşin yaptığından başka bir şey değildir” diyordu.
    Ayrıca Azerbaycan hükümetinin 2 Ekim 1922’de Anadolu fakirlerine yardım 
teşkili ile uğraşacak özel bir komisyon kurması, aynı zamanda Azeri Türk basınında 
savaş halinde olan Türkiye’ye mali ve silah yardımını hızlandırmakla “Misak-ı Milli” 
ilkelerinin katiyetle desteklenmesi, o devir için çok önemliydi.
Bugün sözde soykırım iddialarıyla Türkiye’yi suçlayan Ermeniler yakın tarihte 
de işgalci tutumlarına devam ederek, Azerbaycan’ın Karabağ bölgesinde 7 bin kişilik nüfusa sahip ve coğrafi konumu itibarıyla bölge içi stratejik önemi olan Hocalı kentini ele geçirmişler. Sivil, eli silahsız, Azerbaycan Türkleri çocuk, kadın, ihtiyar ve genç 
demeden katletmişlerdir. 
Azerbaycan’ın işgal edilen topraklarının geri alınmasında haklı davalarında her 
zaman kardeşlerimizin yanındayız. Can Azerbaycan bizim canımızdır! 
Ziya Zakir ACAR 
Iğdır Azerbaycan Dil, Tarih ve Kültür
  Birliğini Yaşatma ve Destekleme 
Derneği Başkanı

Facebook Beğenenler

Yorum yapılmadı!

Yorum yapmak için aşağıdaki formu kullanabilirsiniz.

Yorum Yaz!

E-Posta adresiniz yayınlanmayacaktır.
* İşareti olan alanlar gereklidir.