Nerde beni gül koynunda doğuran,
Hamurunu gözyaşıyla yoğuran,
Beşiğimde, layla balam çağıran,
Azerbaycan benim güzel yurdum oy!...
Ölmez aşkım içimdeki sevdam oy!..

    E. Yıldırım
    21'inci yüzyıl koşullarında Kafkasya'ya baktığımızda, jeopolitik hedefler ve enerji kaynaklarının paylaşımı ekseninde büyük bir oyuna şahit oluyoruz. Bugün olduğu gibi, Birinci Dünya Savaşı öncesi ve sonrasında da Kafkasya, devletlerarası büyük bir oyuna sahne olmuştur. 
    20'inci yüzyılın başlarında, İngiliz, Rus ve Alman rekabetinde dikkatleri üzerine çeken Kafkasya'da; en büyük Türk nüfusunu oluşturan Azerbaycan, kilit bir rol oynamıştır. Uzun yıllar Rus idaresi altında yaşayan Azerbaycan Türkleri, dört yıl devam eden Birinci Dünya Savaşının sonlarında, istiklal düşüncesini hayata geçirerek, 28 Mayıs 1918 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti'ni kurmuşlardır. 
    Güney Kafkasya Federasyonu (Seym) dağıldıktan sonra 26 Mayıs 1918’de Gürcistan, 28 Mayıs 1918’de Azerbaycan, daha sonra da Ermenistan kendi bağımsızlıklarını ilan ettiler. 28 Mayıs 1918’de Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin ve bağımsızlığın ilan edilmesi kayıtsız şartsız Azerbaycan Türk milletinin tarihinde ve kaderinde önemli bir olay idi. Cumhuriyetin iki yıllık hâkimiyet devri, bir sıra yönlerine göre millî tarihimiz için çok önemlidir.
    "28 Mayıs Azerbaycan Türklerinin Milli İstiklal Bayramıdır”. Alın yazısına hüzün, hicran ve şecaatin hâkim olduğu Azerbaycan'ın fırtınalar dolu tarihinde müstesna bir yeri vardır bu günün. 28 Mayıs 1918'de Rus hâkimiyetinin bir asırlık zor gücüyle hüküm sürmesine son veren Azerbaycan Türkleri, Kafkasya 'da kendi bağımsız devletlerini ilan ettiler. Bu zaferin asıl mimarı ise esaretten kurtulan milleti üç renkli bayrağın ışığına toplayan ve istiklal mefkûresinin gönüllerde tutuşmasına muvaffak olan Azerbaycan aydını idi. " 
Azerbaycan Türklerini üç renkli bayrağın ışığı altında toplayan, istiklal fikrini hayata geçiren en önemli Azerbaycan aydını Mehmet Emin Resulzade, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanıdır. 
    1884 yılında Bakü’de doğan Mehmet Emin Resulzade, çalışma hayatına 19 yaşında gazete yazarlığı ile başlamıştır. Tiflis'te yayınlanan Şark-i Rus, Azerbaycan'da Hüseyinzade Ali Bey Turan'ın Hayat ve Föyuzat ile Ahmet Ağaoğlu'nun İrşat ve Terakki gazetelerinde yazılar yazmış, Tekimül ve Yoldaş dergilerini yayımlamıştır. Çarlık Rusya’sının sömürgeci yönetimine karşı mücadele etmek amacıyla 1905 yılında siyasi faaliyetlere başlayan Mehmet Emin Resulzade, Rus idaresinin baskılan karşısında Türkiye'ye kaçmıştır. İstanbul'da Türk Ocaklarının kuruluşunda görev alan ve Türk Yurdu dergisinde makaleler yazan Resulzade, 1913 yılında tekrar Azerbaycan'a dönmüştür. 
28 Mayıs 1918 tarihinde kurulan Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığı 23 ay devam etmiş, 1920 yılının 27 Nisan'ı 28 Nisan'a bağlayan gecede Sovyet Kızıl Ordusu Azerbaycan'ı işgal etmiştir. Bu Cumhuriyet, yaklaşık iki yıllık ömrüne rağmen Azerbaycan Türklerine hiçbir şeyin imkânsız olmadığını öğretmiştir. 
Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığının 1920 yılında sona ermesi üzerine Almanya'ya giden Mehmet Emin Resulzade, İkinci Dünya Savaşı'nın sonunda Türkiye'ye gelmiştir. Azerbaycan'ın tarihi, sosyal hayatı ve edebiyatı hakkında yüzlerce makale ve yirmi kadar kitap kaleme alan, fikirleriyle Türk Milliyetçiliğine önemli katkılarda bulunmuş olan Mehmet Emin Resulzade, 6 Mart 1955 tarihinde Ankara'da hayata veda etmiştir. 
    Azerbaycan Türkleri, bağımsız Azerbaycan'ın ilk Cumhurbaşkanı Mehmet Emin Resulzade'nin "Bir kere yükselen bayrak, bir daha inmez!" parolasını haklı çıkartarak, Sovyetler Birliği'nin dağılması üzerine 1992 yılında tekrar bağımsızlığını kazanmıştır. 
Azerbaycan Türklerinin kutladıkları Cumhuriyetinin 99 yıl dönümü bütün Azerbaycanlılara ve Türk Dünyasına hayırlara vesile olsun.
                          Ziya Zakir ACAR 
        Iğdır-Azerbaycan Dil, Tarih ve Kültür Birliğini 
           Yaşatma ve Destekleme Derneği Başkanı

 

Tweet