Yaklaşık üç yıldır, Iğdır ilinin tarihi profilini çıkarmak için yüzey araştırması yaparak , geçmişe ait izleri tespite çalışıyoruz, kıymetli okuyanlarım.Aralarında , Doç.Dr.Alpaslan ceylan, Bil.Uz.Oğuz Şimşek ve Bil.Uz.Hasan Buyruk'un da bulunduğu ekip arkadaşlarımızla , Iğdır merkez başta olmak üzere ,Aralık, Tuzluca ve karakoyunlu ilçelerimizin büyük bir bölümünü taradık. Sahanın çok verimli olması yüzünden çalışmalarımızın uzun süre devam edeceği anlaşılıyor. Ancak taradığımız alanlardaki tarihi yapıların durumu ne yazık ki yürekler acısıdır. Kimi yerde define avcılarının bir şey bulma ümidi ile önlerine çıkan her yeri tahrip ettiklerini görüyoruz. Kimi zaman tarihi yapılar sökülerek yontulmuş, güzel desenlerle bezenmiş taşların evlerin, bazen de ahır ve samanlığın inşaatında kullanıldığına şahit olduk. Zaman zamanda traktörlerle taşınarak satıldığına öğreniyoruz. Daha vahim olanı ise sahasında en nadide örnekler bilinçli olarak yok ediliyor olmasıdır. Çavuş Bahçe (Amarat) köyünde bulunan nadide ortaçağ kümbetlerinden olan Kul Yusuf kümbetinin son halini görünce tüylerim ürperdi. Bir benzerinin Ermenistan'da olduğunu bildiğimiz bu güzelim tarihi yapı, günümüze kadar uğradığı bütün tahribatlara rağmen ayakta kalmayı başarmıştır. Ancak o bilinçsiz, tarih düşmanı eller, ayakta kalan kümbeti ortadan kaldırmak için bütün yolları deniyorlar. Bu nadide eserin gövdesini delmek gibi vahşete imzalarını atmışlardır. Diğer tarihi yapıların bundan bir farkı yok maalesef. Eski Iğdır'ın kurulduğu yerlerinden birisi olan ,Karakalede'ki tek ayakta kalan yapı olan kale, ilgisizlikten yıkılmayı bekliyor. Gerçi orası askeri yasak bölge olduğu için, bilinçli bir tahribat söz konusu değil, ancak yılların aşındırması ve depremler büyük tahribatlar yapmıştır. Ortaçağ Kervan yollarının en önemli figürlerinden olan ve sanat Tarihi açısından paha biçilmez bir değere sahip olan Kervan Saray'da maalesef yılların tahribatından ve ilgisizliğinden nasibini almıştır. Bu yürek parçalayan örnekleri çoğaltmak mümkündür. Tarihi eserler geçmişle gelecek arasındaki en önemli köprülerdir. Geçmişine sahip çıkıp korumayan toplumlar gelecekle ilgili planlarında yanılgıya düşmeleri kaçınılmaz bir sonuçtur. Tarih öncesinden beri önemli bir yerleşim yeri olan Iğdır ve yöresi Anadolu'nun Türkleşmesinde de çok önemli bir konuma sahiptir. Iğdır'da sayıları maalesef gittikçe azalan Tarihi yapılara karşı bu kabul edilemez saldırılar ve ilgisizlik bütün hızıyla devam etmektedir. Tarihi mekanlar , adeta tarihi katledilircesine yok ediliyor. Bu vahim duruma dur demenin zamanı çoktan gelmiş , hatta geçmektedir. Biraz daha geç kalınırsa bölgede tarihi mekan adına hiç bir şey kalmayacaktır. Bu kültür katliamına hiç kimsenin seyirci kalmaya hakkı yoktur. Bitkiler dahi, kendisini toprağa bağlayan kökleri olmadan yaşayamazlar. Bir de meseleyi; milletleri toprağa bağlayan tarihi , kültürü, medeniyeti açısından düşünelim. Unutmayalım ki bu tarihi mekanlar bizi vatanımıza bağlayan en önemli köklerimizdendir..