1974/75 Ortaöğretim çağlarımızdı. Ben hobi olarak radyolarda yayınlanan türkülerin sözlerini derlemeye başlamıştım, kayıt cihazım olmadığı için aklımda tutabildiğim şekilde telaffuzuyla tuttuğum deftere yazmaktaydım. Baya bir sayıya eriştiğimde okumak ve değerlendirmek amaçlı üzerinde çalışma yapmak, daha doğrusu hataları düzeltip, yazdıklarımı gözden geçirmekti maksadım.

Öyle de oldu, bir süre türkülerin sözleri üzerine tekrar o türküyü dinleme şansı yakalayarak dinleyip yazdığımı teyit etmeye çalışmaktaydım. 
Bu tempo ortamında bir taraftan da şiir yazmayı sürdürmekteydim, dönemin siyasi atmosferi elbette şiirlerimi de etkilemekteydi.
 Serdar Ünsal hocamızın çıkarmaya çalıştığı mani derleme, Iğdır yöresi kitabını hazırlama işiyle de ilgileniyordum.
 Iğdır yöresi düğün, nişan, sünnet geleneklerini konu alan yazı dizim Yeşil Iğdır Gazetesinde   neşredildi.
Ayrıca Iğdır yöresi atasözleri, deyimler, derleme çalışmam Yeşil Iğdır’da bölümler halinde yayınlandı.
Bu yoğun tempo yanı sıra genelde hafta sonları düğünlerde sunuculuk yapar, oynamaları için isimleri okumadan önce bir yöresel mani okur, peşine sahneye oynamaları için davet ederdik. 
Bu çalışmalar yerini müzik çalışmasına da bıraktı, bir süre uğraştıktan sonra boğazımda hastalık oluşunca, kültürümüzün musiki dalında dinleyici olarak kalmak zorunda oldum.
Türkülerin sözlerini derleme çalışmamda dikkatimi çeken husus şairi belli olan, mahlas kullanan, aşık ve ozanların yazdıkları, besteledikleri türkülerin yanı sıra büyük bir türkü grubunda ise anonim olan, halkımızın yıllarca önce yaşadığı sıkıntıları, dertleri, acıları, sevinçleri 7 ve 8’lik hece ile anlatmaya çalışan maniler oluşturmaktadır. Türkülerimiz yıllardır kaynaklarını manilerden almaktaydı fakat ben bunu yeni fark etmekteydim. Bu dikkatsizliğimi eksikliğim olarak görmekteyim.
Maniler Türkü olarak Türkçe ve  Azerbaycan Türkçesi ile de seslendirilmiş, bestelenmişlerdir. Türk dünyasının bir bölümünde karşılaşmaktayız. Örneğin;
Aras’am Kür’e bendem
Bülbül’em güle bendem
Dindirmeyin gemliyem
Bir şirin dile benden

Aras üsde buz üsde
Kebap yanar köz üsde
Goy meni öldürsünner,
Sevdiceyim gız üsde
Aras nehri üzerine yüzlerce mani yazılmış, çoğu mahnı, türkü olarak bestelenmiş, bir asır ayrı yaşayan bir evin çocukları hasretliklerini manilere yükleyip, Aras nehrine söylemişler;
Aras aras xan aras, 
Bingöl’den galxan aras,
Yar gelir sennen geçe,
Bir yana çalxan aras
Bazende erken evlendirilenlerin sitemi yansır manilerimize. Onlarda Aras nehri ile dertleşirler, yazarı anonim, fakat aktarıcıları bilinen kişiler olmakta bu sitem dolu manilerin;
Aras’a saldım teşdi
Cingillemedi geçdi,
Evlenmerem ay gızlar
Hele yaşım onbeşdi

Gence’den fayton gelir,
Atları yorgun gelir,
Başın goy dizim üsde
Gör nece yuxun gelir.

Garabağ’ın üzümü
Ay gız kesme sözümü
Eyer seni almazsam
Öldürerem özümü

Naxçivan dağ içinde
Gülü bardağ içinde
Şen olsun Azerbaycan
Sevdiğim var içinde

Aras başı pat pat,
Kasıpsan öküzünü sat,
Öküzüne gıymırsan, 
Soyuğ yerde tehçe yat.

Ezizim o gün oldu,
Bu derdim ogün oldu,
Felek evin yıxılsın
Dediğin ogün oldu.
Mani dalında Iğdır yöresinde dağarcığında mani tutanlar olduğu gibi, rahmetli Ramiz Özler Otaylı gibi maniler yazan şairlerimizde vardı. Siyasi seçim dönemi hiciv, latife, hoşgörü, dostluk dolu maniler yazan ve Yeşil Iğdır Gazetesinde bölümler halinde  neşredilen şair Ramiz Özler amcanın aklımızda kalan dikkat çekici bir manisini yazmadan geçmeyelim;
Kişiyem men kişiyem
Hemde yaxçı kişiyem
Mene oy vermiyenin
Üst başına işiyem
                               Emir Şıktaş

Tweet