Prof. Dr. Kerem KARABULUT DOĞU ANADOLU DÜZENSİZ GÖÇMEN DEĞERLENDİRMESİ
Tarih : 2020-03-09
Tüm Yazılar

Prof. Dr. Kerem KARABULUT



DOĞU ANADOLU DÜZENSİZ GÖÇMEN DEĞERLENDİRMESİ
Prof. Dr. Kerem KARABULUT
 
Yazıdaki bilgiler veriler 2019 yılında benimde yazar olarak içerisinde yer aldığım “Türkiye’nin Doğu Sınırı: Ağrı ve Erzurum’da Göçmenler ve Göç Süreçleri” adlı çalışmadan ve buna bağlı olarak gerçekleştirilen çalıştaylardan derlenerek sunulmuştur. 
 
GENEL BİLGİLER
 
Düzensiz Göçmen; Göç ettiği ülkeye o ülkenin yasalarını ihlal ederek giriş yapan, ülkede kalmak için yasal hakkı bulunmayan, ülkenin yasalarını ihlal ederek çıkış yapan kişiler için kullanılır. 
 
160 ülke verileriyle hazırlanan Birleşmiş Milletler Göç raporuna göre (2017), Dünyada 66 milyon kişi bir yıl içerisinde göç etmeyi planlamakta ve 26 milyonu göç etme hazırlıklarına başlamış bulunmaktadır.  Dünya genelinde 710 milyon kişi ise göç etme eğilimine sahip bulunmaktadır. Rapora göre, nüfusu en çok göç etmek isteyen ülke sıralamasında ilk üç ülke;
Nijerya,
Hindistan,
Demokratik Kongo Cumhuriyetidir.
 
TÜRKİYE VE BÖLGE DURUMU
 
Türkiye nüfusu göç etmek isteyen ülkeler sıralamasında 15. Sırada bulunmaktadır. 
 
Türkiye nüfusu göç etmek isteyen ülkeler sıralamasında ilk on ülke arasında yer almamasına rağmen, göç alan ülkeler sıralamasında ilk sıralarda yer almaktadır. 
2017 yılı itibarıyla yakalanan düzensiz göçmen sayısı 175.752 kişi ve bunların 45.259’u Afgan uyruklu kişilerden oluşmaktadır. 
 
06 Haziran 2018 yılı itibarıyla ilk altı aylık sürede yakalanan düzensiz göçmen sayısı ise 109.205 kişi ve bunların da 46.295’i Afgan uyruklulardan oluşmaktadır. 
Afgan uyruklu düzensiz göçmenlerin yüzde 100’e yakını ise Ağrı ili sınırlarından giriş yapmaktadır. Bu durum, Doğu Anadolu bölgesi için göç probleminin önemini ve büyüklüğünü ortaya koymaktadır. 
 
Doğu Anadolu Bölgesine İran üzerinden gelen göçmenlerin ülkelere göre dağımı ise yüzde 90 oranında Afgan ve yüzde 10 oranında Pakistan uyruklulardan oluşmaktadır.
 
İKTİSADİ TESPİTLER
Afgan göçünün ilk iki sebebi: Ekonomi ve Güvenliktir.
 
Türkiye’ye giriş yapan göçmenler organizatörlerce yönetilmektedirler. Ancak bunların tespit edilip cezalandırılması zordur. Çünkü bu organizatörler hiçbir mali alış veriş içerisinde bulunmamaktadırlar. Kendi aralarında anlaştıkları paraları (kişi başı 50-100 dolar kadar) İran’a geçerek oradaki organizatörlerden almaktadırlar. Böylece yakalanma riskleri azalmaktadır. Bunun çözümü için özellikle yakalananlara uygulanan 3 yıl olan hapis cezası alt sınırının 5 yıldan az olmaması caydırıcı olabilir.
 
Türkiye’de tutuklu olan Afgan göçmenlerin yüzde 87,5’i uyuşturucu nedeniyledir. Bu durum, bunlar için ekonomik gelirin yasadışı veya yasal yollardan öncelikliliğine işaret etmektedir.
 
Türkiye’ye para ile gelenlerin paralarının finansal sistem içinde değerlendirilmesi için çalışmalar yapılabilir. Böylece oturma izni alanlarının belli bir karşılık almaları sağlanarak yaşamları kolaylaştırılabilir.
 
Afgan göçmenler, Doğu ve Güneydoğu gibi çobanlık ihtiyacı olan bölgelerde hayvancılığın ve yaylacılığın gelişmesi için kayıtlı hale getirilerek değerlendirilebilir.
 
Gelen göçmenlerin nitelikli olanlarından eğitim alanında ve yüksek katma değerli alanlarda yararlanılabilir.
Afgan göçmenler değişik yörelerde çoğunlukla kayıt dışı olarak istihdam edilmektedirler. Bunlar kayıtlı hale getirilerek ve devlet kontrolüne alınarak ekonomiye daha fazla katkı yapmaları sağlanabilir.
 
Gelen göçmenler için “geçici çalışma yasası” düzenlenerek geçici çalışmaları konusunda “işgücü borsası” oluşturulabilir. Böylece hem kayıt altına alınma kolaylaşır hem de işgücü zorluğu çekilen alanlar için (çobanlık gibi) hızlı ve uygun eleman temini sağlanmış olur.
 
Yakalananlardan pasaportları olmayanların konsolosluklardan seyahat belgeleri olmadan geri gönderilmeleri mümkün olmamaktadır. Bu nedenle, pasaportsuz olan göçmenler geri gönderme merkezlerinde uzun süreler kalabilmektedirler. Bu durum, Türkiye ekonomisi için bir yük oluşturmaktadır. Bunu önlemek için geri gönderme merkezlerince uzun süreler kalma durumunda olan göçmenlerin çalıştırılma olanakları değerlendirilerek ekonomiye katkı yapmaları sağlanabilir. Böylece, hem kendileri gelir elde etmiş olurlar hem de Türkiye ekonomisine olan maliyetleri azalmış olur. Yine yakalanan düzensiz Afgan göçmenlerin geri gönderilmeleri de Türkiye ekonomisine yük olmaktadır. Örneğin, bölgede yakalanan 45 bin Afgan düzensiz göçmeninden yaklaşık 5 bin tanesi uçaklarla geri gönderilebilmiştir. Bunun için katlanılan maliyet 2,5 milyon dolardır. Demek ki, düzensiz Afgan göçmenlerin ülke de kalmaları da geri gönderilmeleri de ekonomi için bir maliyet oluşturmaktadır. Bu maliyeti azaltmak için gelen göçmenlerin ekonomik katkı yapacak şekilde değerlendirilmesinin yolları aranmalıdır.
 
Türkiye’deki Afgan göçmenlerin yüzde 18,7’si çalışmakta veya bir iş bulmuş durumda,  yüzde 81,3’ü ise çalışmamaktadır. Bu durum, uzun süre devam ederse, olumsuz gelişmelere (hırsızlık gibi) sebebiyet verebilir.
 
Geri gönderme merkezlerindekilerin yüzde 85’inin, cezaevlerindekilerin ise yüzde 75’inin herhangi bir geliri bulunmamaktadır. Bu durum, Türkiye’nin bunların barınması için önemli bir maliyete katlandığının işaretidir.
 
Sonuç olarak gelen Düzensiz Afgan göçmenlerin Suriyeli göçmenlerden farklı olarak çoğunlukla hiç geliri olmayan kişi ya da gruplardan oluştuğu anlaşılmaktadır. Bu durumu ekonomik katkıya çevirmek için özellikle yetenekli ve eğitimli olanlarının uygun işlerde istihdamına yönelik çalışmalar yapılması yararlı olabilir. Yetenekli olup istihdam edilenlerin Doğu Anadolu Bölgesi’nin uygun kentlerinde değerlendirilmesi de anlamlı olabilir. 

Henüz yorum yapılmadı!

Bu içerik için yorum yapılmadı. Yorum yapmak için aşağıdaki formu kullanınız.

Yorum Yaz!

E-Posta adresiniz yayınlanmayacaktır.
* İşareti olan alanlar gereklidir.