“Bilime, Ağrı Dağı ve çevresine değer veren insanların bir proje ortaya koyarak, çalışmaları sonucunda tanıtım kataloğu yayınlanması sonrasında şahsıma, bu projede görev yapanlara ve destekleyen kurumlara atılmış olan iftirayı red ettiğimi bildirirken konu ile ilgili detaylı açıklamayı ekteki dosya ile bilgilerinize sunarım.

Iğdır Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yusif ZEYNALOV, Fotoğrafçı Bilgihan OVA, Üniversite ve Aralık Kaymakamlığının birlikte yürüttüğü Ağrı Dağı Florasının incelenmesi konulu proje kapsamında basılan “Nuh’un çiçekleri” albümüyle ilgili çeşitli iddialarla karalama kampanyası başlatmıştır. Asılsız olan bu iddialara bazı cevapları
vermeyi borç biliyorum; Kamuoyunun malumu üzere projemiz Iğdır Valiliği, Aralık Kaymakamlığı ve Iğdır Üniversitesi’nin katılımlarıyla 13 Mayıs 2011 tarihinde imzalanmış ve yayımlanan protokol tüm ulusal ve yerel basın aracılığıyla  duyurulmuştur. Bu proje kapsamında, önemli bir bölümü Iğdır İli Aralık İlçesinde bulunan ülkemizin en görkemli dağlarından biri olan Ağrı Dağı ve eteklerinden başlayarak Aras nehrine ve İran sınırına, aynı zamanda Iğdır İlinin merkezine kadar olan arazinin tabiat zenginliklerinin florasının tespit edilmesi, vejetasyon özelliklerinin belirlenmesi ve bu sahada doğal olarak yetişen bitkilerin özellikle endemik türlerin korunmasına yönelik tedbirler ortaya konulması hedeflenmiştir. Projenin ilk hedefi olan bitkilerin belirlenmesi ve herbaryum oluşturma çalışmaları Aralık Kaymakamlığı ile başlatılmış, daha sonraki detaylı çalışmaların ise ulusal ya da uluslararası diğer kaynaklardan faydalanılarak yürütülmesi amaçlanmıştır. Projenin ilk aşaması geç başlandığı için sadece çiçekler tespit edilebilmiş ve elde edilen çiçeklerden bir fotoğraf albümü oluşturularak yayınlanmıştır. Fotoğraflanan ve yayımlanan çiçeklerin sadece ve sadece Ağrı Dağı’na özel olduğu yani ENDEMİK olduğu iddia edilmemiş, Ağrı Dağı ve çevresinde yetişen bitkiler belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ilerleyen aşamalarında belki endemik olan ve sadece Ağrı Dağı’na mahsus olan türler de tespit edilebilecektir. Bahsettiğimiz gibi yayımlanan bu kitapçık sadece bir fotoğraf albümüdür, bilimsel bir çalışma değildir. Daha sonra yayımlanacak olan bilimsel kitapta daha detaylı bitki özellikleri ve sistematik ortaya konulacak, burada çalışma yapan araştırmacıların eserlerinden yararlanılarak onların isimleri de kaynak listesine konulacaktır.
Fotoğrafcı Bilgihan OVA yazısında; bu katalogta verilen bitkilerin Ağrı dağına ait olmadığını iddia etmektedir. Asıl mesleği fotoğrafçılık olan şahsın flora çalışmasından bir şey anlamadığı oldukça aşikârdır. Çünkü buradaki bitkiler Ağrı dağının dışında Türkiye’nin veya dünyanın başka bölgelerinde de bulunabilir. Yani sadece Ağrı dağına ait diye bir şey olamaz. Ağrı dağına has bitkiler de mutlaka çalışmalarımızda ortaya konulacaktır.    
Çalışmalar sonunda ortaya çıkarılan ve Iğdır ilini ve Ağrı Dağını dünyaya tanıtmak amacı ile hazırlanan ve Nuh’un Çiçekleri adını verdiğimiz bu katalog, Aralık Kaymakamlığı ile Iğdır Üniversitesinin birlikte gerçekleştirdiği bir üründür. Endemik bitkiler tüm Türkiye’ye ya da sadece Ağrı Dağı’na özgü olabilir. Yani şahıs konu hakkında bilgi sahibi olmadan, konuyu anlamadan bizim yayınladığımız bu katalogta yer alan bitkilerin Ağrı dağına ait olmadığını hatta Yrd. Doç. Dr. Ernaz ALTUNDAĞ’ın yayınından alındığını söylemektedir.
Yrd. Doç. Dr. Ernaz ALTUNDAĞ’ın Iğdırın Faydalı ve Zehirli Bitkileri isimli kitabı bilimsel açıdan değerli bir kitaptır. Ancak bu kitapta yoğunlukla Tuzluca’nın bitkilerinin bir kısmı incelenmiştir. Bir kısım bitki ise Iğdır’ın çeşitli yerlerinden alınmış olmakla birlikte Ağrı Dağı’yla ilgili bitkiler bu kitapta bulunmamaktadır. Yani bu kitap Iğdır’ın bütün florasını temsil etmemektedir. Adından da anlaşılacağı üzere, bu kitapta yalnızca faydalı ve zehirli bitkilerin bir kısmı anlatılmıştır. Aslı doktora tezi olan bu çalışma 2010 yılında yayınlanarak bilim dünyasına kazandırılmıştır. Bu kitapta 292 tür hakkında bilgi verilmiştir. Bizim projemiz ise 2011 yılının Mayıs ayında başlanılmıştır. Halen bu bilimsel çalışmamız bir yılı bile doldurmamıştır. Bugüne kadar sadece Ağrı dağında yaklaşık olarak 300’ün üstünde bitki türü tespit edilmiştir. Proje süresi üç yıllıktır. Çalışma neticesinde ne kadar bitki türünün belirleneceği bilinmemektedir.
Yayınlanmış olan Nuh’un Çiçekleri albümü tanıtım maksatlı bir fotoğraf albümüdür ve nihai bir rapor değildir. Bilimsel bir çalışma niteliğinde de değildir. Projenin sonunda bilimsel kitap yayımlanacak ve yörede çalışma yapan bütün bilim adamlarının isimleri kaynak gösterilerek zikredilecektir.
Bilimsel çalışmalar devamlılığı olan çalışmalardır. Hiç bir ciddi bilim adamı “bu bölgede yapılacak herşeyi ben yaptım, bitirdim” diyemez. Bu doğru olamaz, çünkü her yapılan yeni bir çalışmada da yeni bitkiler tespit edilebilir. Dolayısı ile her yeni çalışma bir öncekinin üstüne ilave bilgiler ekler. Bilimsel gelişme de ancak bu yolla sağlanır. “Yörede bu konuda çalışmayı sadece ben yaparım, benden başka kimse bu konuyu çalışamaz, bu konu benim tekelimdedir” zihniyeti bilim adamına yakışmayacağı gibi, bilimsel gelişmenin önüne de set çekecektir.
Ernaz ALTUNDAĞ hanımefendi, literatüre ilk defa kendisinin kazandırdığı iddiasının aksine, örneğin bir bitkinin “Yemşenin” (Crataegus L.) adı Türkiye’de, Azerbaycan’da, Türkmenistan’da ve birçok Türk kökenli ülkelerde aynı kelime ile adlandırılmaktadır. Bu bitki bir asırdan çok bir zamandır, bilim dünyasında ve halk arasında bu adla bilinmekte ve bu şekilde söylenmektedir.
Ayrıca, albümde yer alan 48 bitki ile sadece tashihten kaynaklı birkaç hata dışında hata bulunmamaktadır. Ayrıca Ağrı dağında tespit ettiğimiz bitkilerin Ağrı dağına ait olmadığı iddiası kelimenin tam anlamıyla bilimsel anlayışsızlıktır. Bu bitkiler arazi çalışmalarımız sonucunda ortaya çıkarılmıştır. Çekilen ve yayımlanan fotoğraflar orjinaldir en az üç bilgisayarlarda fotoğrafların çekim tarihleriyle kayıtlıdır. Tarihler ve kurutulmuş bitki örnekleri (Herbaryum) bizde mevcuttur. Çalışmaya katılan ekipte yürütülen çalışmalara şahittir. Bu bakımdan, ALTUNDAĞ albümümüze “kopya çalışma” kelimesini kullanması en azından akademik nezaketsizlik ve terbiyesizliktir. Fotoğraflara kaynak gösterilmemiş denilmesi ise ayrıca bir beklenti içerisine girdiğinin göstergesidir. Zira fotoğraflar bu şahsın kitabından alınmadığı gibi kendi çekmiş olduğum fotoğraf için ise başkasının kitabında da bu fotoğraf vardır diye kaynak göstermek mecburiyetinde değilim. Zira ben bu konu üzerinde ilk defa çalışan bir bilim adamı değilim.
Bilimsel ahlakın ve makalede yer alacak kaynakların nasıl verileceğini bilen ve 1970 yılından bu yana çalışan bir bilim adamıyım. Kaldı ki şahsın kitabından alınma bir fotoğraf dahi olsa bu çalışma sadece tanıtım kataloğu olması, bilimsel bir makale olmamasından dolayı kaynak verilmesine ihtiyaç yoktur.
Aralık Kaymakamı bilime değer veren, çalışkan ve hevesli bir insandır. Bilim ile uğraşan insanların bir devlet adamının bilimsel çalışmalara katkı sağlamasını teşvik etmeleri yerine, onların önünü kesmemeleri gerekir.
Başladığımız ve devam etmekte olduğumuz bu çalışma bu tür engellemelere aldırmadan, bilim dünyasına ve Ülkemize katkı sağlayacaktır. Çalışma sonunda ortaya çıkacak olan nihai raporu görmeden bu tür karalamalar yapılması bilimsel ahlâka uymayan bir tavırdır. Bilim adamı olduğunu iddia eden Ernaz Hanım, fotoğraf albümünün ne manaya geldiğini bilmeden, şayet iyi niyetli ve bilim dünyasına katkıda bulunma gayesi olsa idi tereddütlerini basına vererek meşhur olma gayreti içine girmezdi.     Kamu oyunun takdirlerine arz ediyorum.” Doç. Dr. Yusif Zeynalov Botanikçi- Sistematikçi Iğdır Üniversitesi Ziraat Fakültesi

 

Tweet