IĞDIR DÜŞÜNCE OTAĞINDA “ZENGEZUR KORİDORU” ANLATILDI

Tarih : 2023-12-04 / Kategori : Kültür & Sanat

Her hafta bir kişiyi konuk eden Iğdır düşünce otağının bu haftaki misafiri Araştırmacı yazar Gürbüz Alkazak oldu.
Araştırmacı yazar Gürbüz Alkazak”Zengezur koridorunun tarihçesini ve geleceğini Iğdır’a faydasını “anlattı.

Açılış konuşmasını yapan Yılmaz Taner,,” Iğdır üç ülkeye sınır bir ilimiz Azerbaycan’ın işgal edilmiş toprağı Karabağ’ı geri almasıyla Azerbaycan ile Nahçıvan’ı birbirinden ayıran Zengezur koridorunun açılması için çalışmalar başlatılmıştır. Ermenilerde kabul etmiştir. İnşallah açılacaktır. Bu konuyu gündemimizde tutmak için Gürbüz Alkazak kardeşimizi davet ettik. ”dedi.

Yöneticiliğini Yılmaz Taner’in yaptığı sohbette konuşan Araştırmacı yazar Gürbüz Alkazak şunları söyledi:” Zengezur, (MÖ) sırasıyla İskitler, Hunlar ve Kıpçak Türklerinin hakimiyetinde kalmıştır. (MS) ise önceleri Hıristiyan Türkler Albanların ve kısa bir süre ise Arapların hakimiyetinde kalarak uzun süre savaş alanı olarak bölge halkı savaşın tüm olumsuzluklarını yaşadı. Babek önderliğindeki ordu özgürlük mücadelesini kazanarak bağımsızlığını ilan etti.

1060 yıllarında bu bölge Selçuklu hakimiyetinde, 1236 yılında moğolların, 1395 yılında Timur'un hakimiyetine girdi. Timur lenk bu bölgeyi alırken öyle bir savunma mukavemeti ile karşışaştı ki daha sonra bu zengezur halkının mukavemeti bi kırmak için 1000 aileyi Afganistan'a sürdü. Bu halkın tarihteki adı Alban olduğu için yöre insanı telafuz olarak bunlara Alban yerine Afgan demeye başladı.

Timur devleti Timur Lens'in ölümü ile yıkılınca Zengezur bölgesi Karakoyun hakimiyetine girdi. Akkoyun Devleti 1468 yılında bölgeyi işgal etti ve bölge halkı kara Hasan ın güneyden ve Erzurum'dan getirdiği Ermeniler ile bu bölge ilk olarak ermenilerle bu şekilde tanışmış oldu.

1520 yılında Zengezur Safavi hakimiyetine geçti.

Şah Abbas döneminde Zengezur da 2. Kütlesel sürgün yaşayarak. Türk nüfusunda bir kırılma daha yaşandı. Rusların Gacal devleti ile yaptığı savaşı kazanıp Türkmençay antlaşması ile Azerbaycan toprakları ikiye bölündü ve Zengezur toprakları Çar Rusya sı topraklarına katıldı. Türkmençay antlaşmasının 15. Maddesi Anadolu ve İran dan getirilecek Ermenilerin bu topraklara yerleştirilmesi hükmü geçmekteydi.

1917 Bolşevik ihtilalinde Rusların bu bölgeden silahları Ermenilere vererek çekilmesi ile silahsız Azerbaycan halkı üzerinde Ermeni Taşnak ve Hınçak guruplarının katliamları hız kazandı. Zengezur da bağlı 157 köyden 140 köyü resmen haritadan sildiler. 1905 ve 1907 yıllarındaki katliamın ardından 1914 ve 1920 tarihlerinde yapılan katliamlarda 500 bine yakın Azerbaycan Türk'ü katledildi.

Anadolu'da tutunamayan Ermeni komutan Andronikos bu bölge halkına resmen Cehennemi yaşatıyordu.

Bakü'de yaşanan ve tarihe Mart kırgını olarak geçen İngiliz ve Rus destekli Ermenileri bertaraf eden Kafkas İslam ordusu komutanı Nuri paşa ve Azerbaycan milli ordusunu Kur'an General Ali Ağa Şıhlınski komutasındaki birlikler Bakü'yü Ermeni den temizledikten sonra Ali Ağanın kardeşi oğlu General Cavat bey Şıhlınski. Gence’de meskun kalan 2. Tugay askerleri ve bir gurup gönüllü ile gelerek Andronikos komutasındaki Ermeni birliklerini yenerek Zengezuru tekrar Azerbaycan topraklarına katmayı başardı.

Ne yazık ki Ermenistan’ın Sovyetlere katılması ile birlikte Azerbaycan sosyalist hükümeti Gökçe, Dilican, Zengezur ve birçok yeri Ermenilere vererek ermenileri mükafatlandırdı.

En son 1987 yılında Ermenilerin baskılarına dayanamayan Azerbaycan Türkleri Zengezuru terk ederek Azerbaycan'a sığınmak zorunda kaldı.

Zengezur koridoru Azerbaycan ve Nahçıvanı biri birine bağlamanın ötesinde Orta Asya Türklüğü ile Anadolu Türklüğünü birbirine bağlaması açısından oldukça önemlidir. Siyasi, iktisadi, ekonomik ve kültürel birliğimizi artıracak olan bu koridor eski ipek Yolu güzergahının yeniden hayat bulması Türk dünyası ve çevre ülkelere can suyu olacaktır. “dedi.

Program daha sonra soru cevap şeklinde devam etti. Haber: Zeki Şıktaş